Κυριακή 2 Δεκεμβρίου 2007

Γιατί άραγε;

Γιατί άραγε να μας ασκούν τόση γοητεία κάποιοι ήρωες της λογοτεχνίας ή του κινηματογράφου, που ενώ το γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι είναι φανταστικά πρόσωπα, κατά τα άλλα ταυτιζόμαστε μαζί τους και επιδιώκουμε να «ανακαλύπτουμε» λεπτομέρειες που αφορούν την προσωπική τους ζωή, ή να φανταζόμαστε την καθημερινότητά τους, τα αισθήματά τους, τους φόβους τους, τις επιθυμίες τους; Πόσοι από μας δεν ταυτιστήκαμε με τα ξωτικά του ΄Αρχοντα, πχ τον Λέγκολας (αν και ‘γω προτιμώ σαφώς τον Χάλντιρ) ή ίσως τον Ρομπέν των Δασών, ή οποιονδήποτε άλλο; Όμως ο Πάτροκλος είναι κι αυτός με τον τρόπο του ένας ήρωας από τους πιο σημαντικούς, αφού μετά από το θάνατό του, το έπος φαίνεται να τρέχει πλέον με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, προς το τέλος του. Και ακόμα κι αν η Ιλιάδα δεν περιέχει το θάνατο και τις ταφικές τελετές για τον Αχιλλέα, υπάρχει πάντα η Οδύσσεια που τα περιλαμβάνει όλα. Κυκλοφορούν στην αγορά πολλές καλές μεταφράσεις των επών, αλλά ειδικά για την Ιλιάδα, η καλύτερη δουλειά πιστεύω ότι είναι του Ζαχαρόπουλου, η οποία παρόλο που είναι σε ποιητική απόδοση, ωστόσο είναι η πιστότερη από όσες διάβασα, κατά τη διάρκεια της έρευνας για το βιβλίο.
Αυτό όμως που πραγματικά με ενοχλεί είναι η χρήση της ιστορίας αυτής από διάφορούς επιτήδειους, για παράδειγμα, στην βιβλιοθήκη του Παν. Θεσσαλίας, σε πολλά βιβλία Ιστορικού και Δοκιμιακού περιεχομένου, βρήκα σχόλια και ηλεκτρονικές διευθύνσεις από φασίζουσες ομάδες ατόμων που διατηρούν ιστοσελίδες και blogs και καλούν τον όποιον αναγνώστη να ανατρέξει σε αυτές τις καταχωρήσεις, με το αμφίβολο περιεχόμενο. Τρέχα γύρευε δηλαδή, να βρεις άκρη με όλους αυτούς που έχουν αυτοανακηρυχθεί σε θεματοφύλακες της Ελληνικής ταυτότητας και περιφέρουν τον ξεχειλίζοντα εθνικιστικό ανδρισμό τους μέσα στο διαδίκτυο, χωρίς κατά τα άλλα να είναι ικανοί να παραθέσουν έστω και την ελαχιστότατη απόδειξη των λεγόμενων τους.
Πάντως θα άξιζε να ξαναθυμηθεί κάποιος, τα αρχαία που έκανε στο σχολείο, αν και κάποιος που γνωρίζει την Ελληνική σε ικανοποιητικό βαθμό, δεν θα δυσκολευτεί ιδιαίτερα να καταλάβει το αρχαίο κείμενο και να συγκρίνει την ποιότητα και την πιστότητα της μετάφρασης, ακόμα κι αν αυτί δεν είναι κατά λέξη. Πάντως το βιβλίο δυστυχώς δεν προχωρεί, λόγω φόρτου εργασίας στο εργαστήριο, και είναι μάλλον πιο πιθανό να καταφέρω να το προχωρήσω μετά από τις γιορτές, όταν ίσως καταφέρω να εντοπίσω το κείμενο του Κόλουθου του Λυκοπολίτη (και πιθανότατα θα απευθυνθώ στον ίδιο τον μεταφραστή), το οποίο αναζητώ εδώ και ένα εξάμηνο τουλάχιστον, ενώ πρόκειται να κυκλοφορήσει και η «Χρηστομάθεια» του Πρόκλου, από τον Κάκτο.
Μέχρι τότε λοιπόν θα περιμένει το κείμενο και το blog του Πατρόκλου, και μετά τις γιορτές θα επανέλθω με περισσότερα.

Τετάρτη 7 Νοεμβρίου 2007

patroclus καλωσορίσατε!

Πάντα όταν αναφερόταν έστω η Ιλιάδα ως κείμενο, σκεφτόμουν οτι ομεγαλύτερος ήρωας μέσα στο έπος ήταν ο Πάτροκλος. Ούτε ο Αχιλλέας ούτε ο Έκτορας, ούτε ο Αίαντας ούτε κανείς, εκτός ίσως από τον Μενέλαο, που συμπαθούσα επίσης. Η ανάγκη μου να τον "ανακαλύψω" πέρα από το μύθο, με οδήγησε σε μία "οδύσσεια" αναμεσα σε τίτλους βιβλίων, δημοσιεύσεων και εκτεταμμένης έρευνας που κρατά ήδη 3,5 χρόνια και που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα. Το αποτέλασμα όμως αυτής της αναζήτησης, είναι ένα βιβλίο σε δύο μέρη, που χρειάζεται μόνον 3 ακόμα κεφάλαια, και κάμποσες παραγράφους. Μόλις η "Πατροκλιας" τελειώσει, θα την ανεβάσω σίγουρα στο μπλόγκ αυτό όπως και τη βιβλιογραφία της. Αυτό λοιπόν είναι ένα μπλογκ που βασικά είναι αφιερωμένο στον Πάτροκλο, αλλά επίσης και στο περιβάλλον, τα καθημερινά προβλήματα και οτιδήποτε άλλο απασχολεί και ενδιαφέρει. Τα λέμε σύντομα.

Τρίτη 6 Νοεμβρίου 2007

Ο μύθος και η πραγματικότητα

Υπάρχει μεγάλη διαφορά από αυτά που πραγματικά ισχύουν μέχρι αυτά που δυστυχώς θεωρούμε δεδομένα, σε σχέση με τον Πάτροκλο και τη θέση του στο μύθο.
Η συμβουλή σ’ αυτήν την περίπτωση είναι να διαβάσουν πρώτα οι ενδιαφερόμενοι την Ιλιάδα προσεκτικά, και μετά να καταλήγουν σε συμπεράσματα. Για παράδειγμα, πόσοι ξέρουν ότι ο Πάτροκλος, είχε μία μόνιμη ερωμένη, από την ηλικία των 17 χρόνων, και πέρασε την τελευταία του νύχτα στην αγκαλιά της; Η απάντηση είναι στην Ραψωδία Ι, στίχος 667. Η φήμη για την υποτιθέμενη ερωτική σχέση μεταξύ Αχιλλέα και Πατρόκλου, είναι εφεύρεση του Αισχύλου, στην τριλογία Αχιλλειίτιδα (από την οποία επιβίωσαν μόνον ελάχιστα σπαράγματα, χωρίς πολλές λεπτομέρειες), ωστόσο το περιεχόμενό της ανέλυσε διεξοδικά ο Πλάτωνας, στο Συμπόσιό του, αλλάζοντας τους ρόλους εραστή και ερωμένου. Από ‘κει βεβαίως το πήρε ο Απολλόδωρος ο Αλεξανδρευς ως δεδομένο, χωρίς περαιτέρω έρευνα, και το έβαλε στην Επιτομή του, με μόλις μία φράση (αγόρασα ολόκληρο το έργο για επιβεβαιώσω αυτήν την μηδαμινή καταχώρηση). Και μετά από αυτόν, ακολούθησαν οι Ρωμαίοι συγγραφείς, με την ομολογουμένως παγκόσμια εμβέλεια (καθόσον ο Δυτικός κόσμος θεωρεί ότι αποτελεί συνέχειά τους, αρά ανατρέχει ευκολότερα σε Ρωμαίους ποιητές όπως ο Βιργίλιος, ο Οβίδιος κλπ., παρά στον Έλληνα Όμηρο).
Συνομωσία; Αξίζει μόνο να διαβάσετε το 2 κεφάλαιο της Αινειάδας, για να καταλάβετε πόσο πολύ προσπάθησε ο καημένος ο Βιργίλιος να αλλάξει την εικόνα του Αινεία, που είναι τόσο μα τόσο χαρακτηριστική στην Ιλιάδα, ειδικά σε ότι έχει να κάνει με τις συναντήσεις του με τον Αχιλλέα και την κατάληξη των μονομαχιών με τους ήρωες του έπους. (Αλήθεια, γιατί δεν διαθέτει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας μία μετάφραση της Αινειάδας;)